Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) birimi tarafından desteklenen çalışma kapsamında, Frig uygarlığının en önemli merkezi olan Midas Vadisi, yapay zekâ destekli teknolojilerle üç boyutlu olarak modellendi; bölgenin kültürel dokusu, tarihsel sahneler ve ritüeller yapay zekâ aracılığıyla yeniden canlandırıldı.
BİNLERCE YILLIK SESSİZ TANIKLAR YENİDEN KONUŞUYOR
Doç. Dr. Yusuf Polat’ın başkanlığında 2022 yılında başlayan Yazılıkaya – Midas Kale kazısı, Frig uygarlığının dini ve kültürel yaşamına ışık tutan en önemli arkeolojik alanlardan biri olarak kabul ediliyor. Prof. Dr. Rahşan Tamsü Polat, kazının amacını şu sözlerle özetliyor:“Her kazı, yalnızca geçmişi ortaya çıkarmak değil; insanlık hafızasını geleceğe taşımaktır. Midas Vadisi’nde yürüttüğümüz çalışmalar, Friglerin doğayla, inançla ve sanatla kurduğu bağı yeniden görünür kılıyor.” Kazı alanında yürütülen çalışmalarda, Frig dönemine ait mekanlar, kaya anıtları ve gündelik yaşama dair izler detaylı biçimde belgeleniyor. Özellikle kayaya oyulmuş sunaklar ve kabartmalar, Friglerin dini ritüellerine dair eşsiz bilgiler sunuyor.
YAPAY ZEKÂ İLE ARKEOLOJİDE YENİ BİR DÖNEM
Proje kapsamında Midas Vadisi, ilk kez yapay zekâ destekli sistemlerle üç boyutlu olarak modellendi. Arkeolojik bulgular, drone fotogrametrisi, dijital haritalama ve derin öğrenme algoritmaları kullanılarak sanal ortama aktarıldı.
Bu veriler doğrultusunda oluşturulan 360 derece sanal tur, ziyaretçilere binlerce yıl öncesine ait bir Frig köyünü adım adım gezme olanağı sunuyor.
Ayrıca proje kapsamında geliştirilen yapay zekâ destekli video canlandırmaları, Frig halkının dini törenlerini, yaşam ritüellerini ve dönemin mimarisini bilimsel verilere dayanarak yeniden sahneye taşıyor. Bu sayede, Midas Vadisi artık yalnızca kazı alanında değil, dijital dünyada da erişilebilir bir kültürel miras haline geliyor. Anadolu Üniversitesi’nden Bilim ve Teknolojiyle Kültürel Mirası Koruma Adımı Anadolu Üniversitesi BAP desteğiyle hayata geçirilen bu proje, Türkiye’de arkeolojik verilerin dijital teknolojilerle belgelenmesi ve paylaşılmasına yönelik önemli bir örnek oluşturuyor.
Projeyle birlikte hem kültürel mirasın korunması hem de geniş kitlelerin bu zenginliği deneyimlemesi hedefleniyor.
Prof. Dr. Rahşan Tamsü Polat, bu yönüyle projenin yalnızca bilimsel değil, aynı zamanda kültürel bir sorumluluk taşıdığını belirtiyor:
Polat, “Yapay zekâ bize geçmişin hikâyelerini yeniden anlatma gücü veriyor. Bu, sadece bir kazı çalışması değil; Frig kültürünü gelecek kuşaklara ulaştırmanın çağdaş bir yolu” dedi.
